مهلت ٢ ماهه وزارت صمت رو به اتمام است

(تصویر شماره 2)
به گزارش ایران اکونومیست، استیضاح سیدرضا فاطمی امین، در بهار امسال بسیار بر سر زبان­ ها بود اما رئیس مجلس شورای اسلامی اوایل تیرماه آن را اعلام وصول نکرد و فرصتی دوماهه به وی داد.

یکی از دلایل طرح استیضاح وزیر صمت در مجلس به موضوع نابسامانی صنعت خودرو مربوط می شد؛ بنابراین هم اکنون طرح مخالفت وزارت صمت درخصوص لغو الزام خودروسازان برای اسقاط خودروهای فرسوده، با وجود صراحت ماده 10 قانون ساماندهی صنعت خودرو می­ تواند دوباره استیضاح وی را مطرح کند. در این میان، مواردی همچون کمبود گواهی اسقاط و افزایش هزینه خودروسازان، دلایل مخالفت با این مصوبه اعلام شده است.  

منوچهر منطقی- معاون صنایع حمل­ ونقل وزارت صمت که پیش از این شش سال و نیم مدیرعامل ایران­ خودرو بوده است، 19 مرداد ماه در نامه ای به مشاور وزیر کشور در امور فناوری خواستار آن شد که تا زمان تصویب راهکار قانونی، به منظور جلوگیری از توقف تولید، شماره گذاری محصولات تولیدی ادامه یابد.

وی اعلام کرده که به دلیل کمبود برگه اسقاط، طبق آیین­ نامه­ ای که در دستور کار است، به جای اسقاط خودروهای فرسوده، مبلغ مابه­ ازای آن به صندوق محیط­ زیست واریز شود.

(تصویر شماره 3)

طبق تبصره 2 ماده 10 قانون ساماندهی صنعت خودرو که 21 خردادماه امسال به دولت ابلاغ شد، تولیدکنندگان خودرو و موتورسیکلت داخلی بایستی به ازای تولید هر چهار خودرو یا موتورسیکلت، گواهی اسقاط معادل آن را از مرکز اسقاط دریافت کنند.

در این میان، برخی نمایندگان مجلس به ویژه کمیسیون صنایع و معادن و انجمن مراکز اسقاط خودرو، جزو منتقدان جدی وزارت صمت هستند. آن ها معتقدند وزارت صمت بایستی اقدامات لازم درباره ماده 10 قانون ساماندهی صنعت خودرو مبنی بر جلوگیری از تردد، حمل بار و مسافر را در رابطه با وسایل نقلیه­ فرسوده، اعم از خودروها و موتورسیکلت­ ها انجام دهد و بر اساس تبصره 2 این ماده نیز ارائه گواهی اسقاط الزامی است.

متولی اسقاط جایگاه خود را از دست داده!

در این رابطه محمود مشهدی شریف- رئیس انجمن مراکز اسقاط و بازیافت خودرو، ضمن انتقاد از کاهش نقش ستاد مدیریت حمل­ ونقل سوخت درخصوص اجرای این مصوبه معتقد است که این ستاد به عنوان متولی مراکز اسقاط، جایگاه خود را از دست داده و هیچ اقدامی برای بازپس گیری آن نمی کند.

وی این سوال را مطرح کرده است که آیا فرسودگی خودروها و ایجاد آلودگی و بسیاری از مسائلی که در پی عدم اسقاط خودرو پس از سن فرسودگی ایجاد می شود، جزو حقوق عامه مردم هست یا خیر؟ اگر شخصی دوست ندارد خودروی خود را اسقاط نکند، اجازه دهید آن را "کلکسیون" کند و در خانه خود نگه دارد اما اجازه تردد به آن را ندهید؛ اینکه اسقاط خودرو و امکان تردد با یکدیگر تداخل پیدا کرده اند به هیچ وجه درست نیست.

ارتباط خودروهای فرسوده و قرعه کشی

همچنین یکی از چالش­ های مطرح­ شده پیرامون مصوبه الزام اسقاط خودروهای فرسوده این است که با توجه به قیمت بالای خودروهای جدید ممکن است افراد دارای مشکل مالی خودروی خود را از دست بدهند. در این رابطه، در قانون بودجه سال 1401 پیش بینی شده که 10 درصد از خودروهای قرعه کشی به دارندگان خودروهای فرسوده تعلق گیرد، اما هنوز برنامه اجرایی دقیقی برای این موضوع ارائه نشده است.

بنا به گفته علی خضریان- سخنگوی کمیسیون اصل 90 مجلس، وزارت صمت - طبق مصوبه مجلس در قانون بودجه، پیرامون تکلیف قانونی اختصاص 10 درصد از ظرفیت قرعه کشی خودرو به خودروهایی که اسقاط می شوند، مشخص شد که معاون صنایع حمل ونقل وزارت صمت نسبت به انجام تکلیف قانونی این وزارتخانه در دو مرحله قرعه کشی خودرو در سال جاری کم کاری کرده است؛ لذا مقرر شده ضمن انجام صحیح قانون جهت اختصاص سهمیه 10 درصد برای خودروهای اسقاطی، نسبت به جبران عدم انجام تکلیف قانونی در دو دوره قرعه کشی آتی اقدام کرده و گزارش آن را به کمیسیون ارائه کنند.

پیش از این، اولین وزیر صمت دولت دوازدهم (محمد شریعتمداری) نیز مهرماه 1396 در نامه ای به معاون اول وقت (اسحاق جهانگیری)، خواستار حذف خودروهای ساخت داخل از مصوبه اسقاط خودرو به دلیل تبعات منفی آن بر بازار شده بود. موضوعی که در سال 1397 با ممنوعیت واردات خودرو، به سمت بحران پیش رفت و اکنون بعد از پنج سال، دوباره وزارت صمت همانند همتایان سال­ های گذشته خود بر طبل حمایت از خودروسازان داخلی می­ کوبد؛ خودروسازانی که کیفیت پایین محصولات­شان تا آنجا پیش رفت که حتی مقام معظم رهبری، در فاصله بهمن 1400 تا اردیبهشت 1401، دو بار از آن ها انتقاد و تصریح کردند: «مردم ناراضی اند و حق با مردم است. »

پیامد فرسودگی بالا و اسقاط پایین

نگاهی به وضعیت خودروهای فرسوده و وضعیت اسقاط آن ها، بیانگر آمار بالای فرسودگی وسایل نقلیه و تعلل در اسقاط و نوسازی است. هر چه این معطلی با انواع توجیه ها در جهت تامین منافع یک سویه خودروسازان و تقلیل استانداردها و مواد قانونی تداوم داشته باشد، افزایش آلودگی هوا، سوانح رانندگی، مصرف سوخت و نیز رکود مراکز اسقاط خودرو در کشور را به همراه خواهد داشت. پیامدهای این ماجرا موجب افزایش آمار بیماران تنفسی و فوت آن ها، تلفات و مصدومیت­ های جاده­ ای، مصرف سوخت مازاد، بیکاری فعالان حوزه اسقاط و در مجموع، عقب­ ماندگی اقتصاد کشور خواهد شد.

لازم به ذکر است که اسفند سال گذشته، دبیر کارگروه بازیافت خودروهای فرسوده ضمن اشاره به خارج شدن اسقاط خودروهای فرسوده از دستور کار دولت از سال ١٣٩٦، از وجود بالغ بر هفت میلیون وسیله نقلیه فرسوده در کشور و از بین رفتن بیش از ١١ هزار فرصت شغلی در پی تعطیلی مراکز اسقاط خبر داد.

تردد خودروهای فرسوده تبدیل به بحرانی شده که در قانون ساماندهی صنعت خودرو به صورت جدی مورد توجه قرار نگرفته است و در قانون ساماندهی صنعت خودرو بحث جامعی در مورد خودروهای فرسوده دیده نمی شود؛ تنها اشاره کوچکی صورت گرفته که نگاهی سطحی نگر دارد. این در حالیست که تردد این خودروها علاوه بر مشکلات اجتماعی نظیر آلودگی هوا و اتلاف ترافیکی، سالانه بالغ بر 50 هزار میلیارد تومان از جهت مصرف مازاد سوخت و 230 هزار میلیارد تومان هزینه برای کشور ایجاد می کند و نیاز است که دولت با تدوین برنامه ای برای خروج خودروهای فرسوده نگاه ویژه به این حوزه داشته باشد.

با ممانعت از تردد این خودروها و جایگزینی خودروهای نو  می توان از محل صرفه جویی هزینه ها به بنگاه های قطعه سازی و خودروسازی کمک کرد و از سوی دیگر از طریق لیزینگ های کم بهره به دارندگان خودروهای فرسوده این اجازه را داد که از محل افزایش تولید شرکت های خودروسازی، خودروهای فرسوده را تعویض کنندو در اینم صورت سالانه بالغ بر حداقل 150 هزار میلیارد تومان صرفه جویی ریالی خواهیم داشت.

شایان ذکر است علی بهادری جهرمی-سخنگوی دولت- نیز در حاشیه جلسه روز دوم شهریور ماه هیات دولت- بر موضوع اسقاط خودرو و موتورسیکلت ها اشاره کرده و گفت:رویه نادرستی که صورت گرفته، این بود که دو مساله درست، حیاتی و مهم که الزاما با هم پیوندی ندارند با هم پیوند زده شده بودند؛ یعنی موضوع تولید موتورسیکلت و خودرو در داخل کشور و موضوع دیگر اسقاط موتور و خودرو فرسوده است که هر دو موضوع مهم هستند و بایستی دنبال شوند؛ معطل نگه داشتن یکی برای دیگری کار درستی به نظر نمی رسد. دولت سعی دارد در این لایحه در عین تاکید بر اسقاط خودرو و موتورسیکلت فرسوده و  تولید خودرو  و موتورسیکلت، این دو را با هم پیوند نزند و هر دو مسیر را با هم پیش ببرد.

همچنین وزیر صنعت، معدن و تجارت در حاشیه همین جلسه ضمن اشاره به چالش های اخیر در رابطه با اسقاط موتورسیکلت و خودروهای دیزلی که به شماره گذاری خودروهای جدید متصل شده و ایجاد مشکل کرده بود، گفت: تعداد خودروهای اسقاطی خیلی کم است و شماره گذاری موتورسیکلت ها محدود شد،  انبارها پر و به سمت تعطیلی رفته بودند؛ لذا دولت مصوب کرد شماره گذاری به اسقاط خودرو متصل نشود، چراکه به هر دلیلی در دوره هایی خودروی اسقاط به اندازه کافی وجود ندارد.

فاطمی امین با اعلام تصویب لایحه دو فوریتی در دولت ادامه داد: با این لایحه اگر در هر دوره ای خودرو و یا موتور سیکلت فرسوده به اندازه کافی وجود نداشته باشد، شماره گذاری محدود نمی شود، بلکه مبلغی را خودروسازان و موتورسیکلت سازان به صندوق محیط زیست واریز می کنند و از آن طریق امکان شماره گذاری انجام می شود.

 رئیس انجمن مراکز اسقاط کشور نیز اخیرا ضمن اشاره به لایحه دوفوریتی تقدیمی به مجلس شورای اسلامی مبنی بر اصلاح قانون ساماندهی صنعت خودرو مرتبط با موضوع اسقاط خودروها، تصریح کرد: اینکه اعلام شده گواهی اسقاط و خودروی فرسوده وجود ندارد، باور غلطی است؛ چرا که در حال حاضر  9 میلیون دستگاه موتورسیکلت فرسوده و 2.5 میلیون دستگاه خودروی فرسوده و همچنین 50 هزار گواهی اسقاط قابل استعلام از ستاد مدیریت حمل ونقل وجود دارد. ضمن اینکه پیشنهاد انجمن اسقاط این است که مرجع تشخیص "ستاد مدیریت حمل ونقل سوخت کشور" که مسئول اصلی تایید وجود یا عدم وجود گواهی اسقاط، است، تعیین شود.

طبق تاکید وی، حرکت به سمت پولی کردن، خطای استراتژیک است. زمانی به سمت پولی کردن بایستی حرکت کرد که گواهی اسقاط موجود نباشد و تمام راه های تشویق و ترغیب صاحبان خودروهای فرسوده طی شده باشد و نتیجه ای حاصل نشده باشد. راه هایی برای ترغیب و تشویق صاحبان خودروهای فرسوده وجود دارد، بطور مثال قیمت گواهی اسقاط به روز شود؛ از سال 1388، حدود 13 سال است که قیمت گواهی اسقاط به روز نشده است یا می توان برای انجام کارشناسی، مجموعه ای متشکل از ستاد مدیریت حمل ونقل سوخت، وزارت صمت و انجمن اسقاط و بازیافت خودروهای فرسوده تشکیل داد و قیمت ها را بر اساس واقعیت های اقتصادی روز، محاسبه کرد. همچنین می توان گواهی صرفه جویی انرژی را طبق ماده 8 قانون هوای پاک، اجرا کنیم. در حقیقت خودروی فرسوده در سال قریب به 30 میلیون تومان مازاد مصرف سوخت دارد. گواهی این 30 میلیون تومان را می توان در بورس ارائه داد تا صاحب خودروی فرسوده تشویق شود خودروی فرسوده خود را تحویل اسقاط و بازیافت دهد.  با اجرای همین چند مورد، قریب به 60 میلیون تومان نصیب صاحب خودروی فرسوده خواهد شد.