رسانه‌های اجتماعی؛ شمشیر دو لبه در تاب‌آوری روانی

رسانه‌های اجتماعی در دهه‌های اخیر نقش مهمی در زندگی افراد و جوامع ایفا کرده‌اند، تا جایی که تأثیر این پلتفرم‌ها بر جوانب مختلف زندگی از جمله احساس تاب‌آوری افراد به موضوعی جذاب برای پژوهشگران و سیاست‌گذاران بدل شده است. تاب‌آوری، به معنای توانایی مقابله با چالش‌ها و فشارهای زندگی، حالتی است که به فرد امکان می‌دهد پس از مواجه شدن با مشکلات، به شرایط عادی بازگردد. رسانه‌های اجتماعی با ویژگی‌ها و توانمندی‌های منحصر به فرد خود می‌توانند به صورت همزمان هم نقش تسهیل‌کننده و هم نقش مانع در این فرآیند ایفا کنند.

از یک سو، رسانه‌های اجتماعی با ایجاد بسترهایی برای ارتباط مؤثر و دسترسی به منابع اطلاعاتی گسترده می‌توانند به تقویت حس تاب‌آوری در افراد کمک کنند. این پلتفرم‌ها امکان اشتراک‌گذاری تجربیات، دریافت حمایت‌های عاطفی و اطلاعات مفید را فراهم می‌کنند. به عنوان مثال، افراد می‌توانند با پیوستن به گروه‌ها یا انجمن‌های آنلاین که در آنها تجربیات مشابه به اشتراک گذاشته می‌شود، از حمایت‌های گروهی بهره‌مند شوند. این نوع ارتباطات می‌تواند به تقویت روحیه و افزایش اعتماد به نفس افراد در رویارویی با مشکلات منجر شود.

علاوه بر این، رسانه‌های اجتماعی با ارائه منابع آموزشی، اطلاعاتی و انگیزشی گسترده می‌توانند ابزارهایی مؤثر برای افراد در جهت غلبه بر بحران‌ها فراهم کنند. محتوای آموزشی و الهام‌بخش می‌تواند مسیرهای جدیدی برای حل مسائل، مدیریت استرس و جهت‌دهی به زندگی پیشنهاد دهد. این امر به افراد کمک می‌کند تا با آگاهی بیشتر و ابزارهای جدیدتری با مشکلات رو‌به‌رو شوند و تاب‌آوری خود را افزایش دهند.

با این حال، از سوی دیگر، رسانه‌های اجتماعی می‌توانند اثراتی منفی بر تاب‌آوری افراد داشته باشند. یکی از جنبه‌های منفی تأثیر رسانه‌های اجتماعی، فراهم آوردن مقایسه‌های اجتماعی غیرواقعی و نادرست است. در این پلتفرم‌ها، معمولاً کاربران زندگی‌های خود را به بهترین شکل ممکن به تصویر می‌کشند که ممکن است با واقعیت تفاوت داشته باشد. این وضعیت می‌تواند به احساس عدم کفایت، کاهش عزت نفس و افزایش فشار روانی بینجامد که در نهایت تاب‌آوری فرد را تحت تأثیر منفی قرار می‌دهد.

همچنین، وابستگی بیش از حد به رسانه‌های اجتماعی می‌تواند به کاهش تعاملات واقعی و اجتماعی نیز منجر شود. کاهش این تعاملات حیاتی، که از منابع اصلی حمایت‌های عاطفی و اجتماعی به شمار می‌آیند، می‌تواند توانایی فرد را در مقابله با مشکلات مستهلک کند. هنگامی که افراد به جای مواجهه مستقیم با مشکلات و دریافت حمایت‌های واقعی به تعاملات دیجیتالی روی می‌آورند، ممکن است از یاد ببرند که چگونه به طور مؤثر با چالش‌ها دست و پنجه نرم کنند.

بنابراین تأثیر رسانه‌های اجتماعی بر احساس تاب‌آوری پیچیده و چند‌بعدی است و بستگی به نحوه استفاده افراد از این پلتفرم‌ها دارد. برای بهره‌برداری بهینه از این ابزارها و کاهش تأثیرات منفی، نیاز است تا افراد قادر باشند به تعادل مناسبی در استفاده از این رسانه‌ها دست یابند. آموزش کاربران در خصوص مدیریت زمان استفاده، افزایش آگاهی درباره محتواهای غیرواقعی و ارتقاء مهارت‌های ارتباطی واقعی می‌تواند به تقویت تاب‌آوری کمک کند.

به طور کلی، نقش رسانه‌های اجتماعی در تاب‌آوری افراد به میزان زیادی وابسته به نحوه تعامل آنها با این فناوری‌هاست. با افزایش آگاهی و توسعه مهارت‌های لازم، رسانه‌های اجتماعی می‌توانند ابزار قدرتمندی برای تقویت تاب‌آوری و مواجهه با چالش‌های زندگی باشند.