انتخاب مجالس: کلید رشد علمی و معنوی
حدیث امام صادق (علیه السلام) در مورد انتخاب مجالس و نشست و برخاست‌ها، مضمونی عمیق و قابل تأمل دارد که همواره یادآور اهمیت و تأثیرگذاری محیط اجتماعی بر فرد و رشد علمی و معنوی اوست. لقمان حکیم، به عنوان نماد حکمت و دانش، در این حدیث به فرزندش توصیه می‌کند که در انتخاب مجالس دقت کند و تنها به مجالسی بپیوندد که در آن یاد خداوند می‌شود. این توصیه نه تنها نمایانگر اهمیت یاد خدا در زندگی انسان است، بلکه بر لزوم ارتباط با افرادی که در مسیر یادگیری وتقرب به خداوند هستند، تأکید می‌کند.
انتخاب مجالس به معنای گزینش دوستی‌ها و ارتباطات اجتماعی است. هر فرد در زندگی خود با گروه‌های مختلفی مواجه می‌شود که برخی ممکن است زمینه‌ساز رشد و تعالی او شوند و برخی دیگر ممکن است او را از مسیر درست به دور کنند. یاد خدا و ذکر او در محیط‌های مختلف می‌تواند فضایی آرامش‌بخش، معنادار و معنوی ایجاد کند که انسان را به سمت کمال سوق می‌دهد. در واقع، انسان‌ها به‌طور طبیعی تحت تأثیر محیط و دیگران قرار می‌گیرند و اگر محیط اطراف آنها مثبت و سازنده باشد، رشد فردی و اجتماعی آنها نیز تسهیل می‌شود.
امام صادق (علیه السلام) در ادامه بیان می‌کند که اگر فرد عالم باشد، دانشی که در این مجالس به دست می‌آورد، برای او مفید خواهد بود و اگر فردی جاهل و نادان باشد، می‌تواند از این مجالس علم فراگیرد. این نکته به وضوح نشان می‌دهد که یادگیری همواره یک فرآیند دو طرفه است. در هر حال، برکت دانش و یادگیری در جمع‌های معنوی و ذکر خدا به گونه‌ای است که می‌تواند بهره‌های عمیق‌تری از زندگی به انسان اهدا کند.
یکی از پیام‌های دیگر این حدیث این است که حضور در مجالس ذکر و یاد خداوند می‌تواند انسان را در معرض رحمت الهی قرار دهد، حتی اگر در ابتدا فردی بی‌اطلاع و نادان باشد. به بیان دیگر، خداوند رحمت خود را به وسیله چنین مجالسی به بندگانش نازل می‌کند و این رحمت می‌تواند شامل حال تمام کسانی باشد که در آن محفل حضور دارند. این نکته نشان‌دهنده اهمیت جمع‌گرایی و هم‌افزایی در رشد انسانی و معنوی است.
در نهایت، این حدیث به ما می‌آموزد که زندگی را باید با انتخاب‌های هوشمندانه و آگاهانه سپری کنیم. در دنیای امروز که ارتباطات در حال گسترش و تغییر است، انتخاب جمع‌های سالم و مفید و از آن مهم‌تر، جمع‌هایی که در آنها نام و یاد خدا می‌شود، نقشی اساسی در رسیدن به آرامش و رشد علمی و معنوی دارد. این انتخاب‌ها نه تنها بر کیفیت زندگی فردی ما تأثیر می‌گذارد، بلکه می‌تواند بر زندگی اطرافیانمان نیز تأثیر مهمی داشته باشد و ما را در مسیر کمال و رستگاری یاری کند.