آیا شما غیب میدانید؟

در این حدیث نورانی از امام کاظم علیه‌السلام، به موضوع علم غیب و نحوه دسترسی اهل بیت به علم الهی پرداخته می‌شود. وقتی مردی از اهالی فارس از ایشان پرسید آیا شما علم غیب می‌دانید، امام با دقت و با فروتنی به این سوال پاسخ می‌دهند. ایشان بیان می‌کنند که علم الهی به صورت گشوده به اهل بیت می‌رسد و در مواقعی نیز ممکن است محدود شود.

این پاسخ امام نشان‌دهنده‌ی روحیه تواضع ایشان و در عین حال، عمق دانش و فهم ایشان از مسائل غیبی و الهی است. بیان اینکه ̎ علم برای ما گشوده می‌شود ̎ به این معناست که اهل بیت علم و حکمت الهی را در مواقع خاصی می‌توانند درک کنند و در عین حال ̎ اگر بر ما بسته شود، نمی‌دانیم ̎ به خوبی نشان می‌دهد که آن‌ها خود را در مقام خداوند نمی‌دانند و به این حقیقت واقفند که علم مطلق تنها در دست خداوند است. 

سپس امام اشاره می‌کند که این علم به صورت راز نزد خداوند محفوظ است و توسط ملائکه‌ای چون جبرئیل به پیامبر اکرم صلی‌الله علیه وآله منتقل شده است. این انتقال علم به این نحو از مقام الهی به انسانی مانند پیامبر اسلام نشان‌دهنده فضل و رحمت خاص خداوند به بشر است. در واقع، پیامبر اسلام واسطه‌ای است که این علم را به دیگر بندگان خدا منتقل می‌کند.

نکته‌ای مهم که در این حدیث می‌توان دریافت، عمق و وسعت علم اهل بیت است. هرچند آن‌ها به علم غیب خود اعتراف نمی‌کنند، اما این بدان معنا نیست که با علم الهی بیگانند. بلکه آن‌ها به واسطه مقام و موقعیتی که دارند، می‌توانند درک خاصی از مسائل غیبی داشته باشند. این درک به قدری عمیق است که در مواقعی می‌توانند به حقایق عمیق زندگی اشاره کنند و مردم را راهنمایی نمایند.

پرداختن به علم غیب و محدودیت آن در این حدیث به ما این آموزش را می‌دهد که همواره باید در جستجوی علم باشیم و از ظرفیت‌های الهی در عالم هستی بهره‌مند شویم. اما این جستجو نباید ما را به خودبزرگ‌بینی سوق دهد. علم مطلق از آن خداست و ما باید به علم و آگاهی‌ای که به ما عطا شده است، با تواضع و شکرگزاری نگاه کنیم.

این حدیث تأکید می‌کند که علم الهی نه تنها از طریق پیامبر اسلام و اهل بیت بلکه به دست هر کسی که خدا بخواهد به او عطا می‌شود، در دسترس قرار می‌گیرد. این توزیع علم الهی ناشی از رحمت و حکمت خاص خداوند است که گاهی اوقات در زندگی انسان‌ها تجلی پیدا می‌کند. در نظام آموزه‌های اسلامی، علم گوهری است که در قلب انسان‌های خاص و شایسته قرار می‌گیرد، و اهل بیت به عنوان برگزیدگان خدا، این علم را در خود داشته و یا می‌توانند در ایام خاصی از آن بهره‌مند شوند.

این حدیث به ما یادآوری می‌کند که باید در جستجوی علم و حکمت باشیم و در عین حال، به قدرت و حکایت‌های الهی اعتراف کنیم. نیکوست که ما نیز با صبر و تواضع در برابر علم الهی رفتار کنیم و از درک و آگاهی الهی فقط در حد و نشانه‌هایی که خداوند به ما نشان داده، آگاه باشیم.

در نهایت، می‌توان گفت که علم الهی همواره با حکمت و درایت خاصی در زندگی بشر جاری است و ما برای درک آن باید خود را در مقام بندگی و تواضع قرار دهیم تا در این مسیر گام برداریم و از منابع علم الهی بهره‌مند شویم.